Oglądaliście kiedyś program „Ślub od pierwszego wejrzenia”? W skrócie polega on na tym, że trójka ekspertów dopiera pary, które nie widząc się i nie znając, podejmują decyzję o wejściu w związek małżeński. Dobór partnerów zachodzi m.in. w oparciu o testy psychologiczne i inne narzędzia pochodzące z socjologii czy antropologii. Mogłoby się wydawać, że jesteśmy świetnie przygotowani do przewidywania, kto dla kogo będzie odpowiednim partnerem. Jednak jak pokazują perypetie par biorących udział w programie wcale nie jest to takie oczywiste.
Dlaczego więc myślimy, że umieszczając skrót od typy osobowości na swoim profilu randkowym, pomożemy sobie i innym dokonać słusznego wyboru?
Nieprzewidywalność miłosnych wyborów
Teorie rozwoju związku i małżeństwa generalnie podkreślają trzy grupy zmiennych jako czynników różnicujących doświadczanie sukcesu lub niepowodzenia w związku: indywidualna charakterystyka partnerów, jakość interakcji pomiędzy nimi oraz okoliczności. Nawet jeśli eksperci słusznie dobierają partnerów pod względem ich cech charakteru, to pozostałe dwa wymiary nie są do przewidzenia. Nie można ocenić, jak ludzie będą się komunikować, rozwiązywać konflikty, okazywać sobie uczucia itp., zanim się nie spotkają.
To, na ile jesteśmy dopasowani i jak przejawiają się nasze cechy osobowości, wychodzi dopiero w tzw. „praniu”. Więcej piszę o tym w tekście o przeglądaniu i selekcji profili na portalu randkowym.
Co ciekawe, nawet sztuczna inteligencja, która analizuje ogromne ilości danych i uczy się prognozować wyniki, nie jest w stanie trafnie określić, jak sparują się ludzie.
W badaniu opublikowanym w 2017 roku, poproszono singli, biorących udział w speed-dating, aby dokonali pomiaru własnych cechy i preferencji. Następnie każdy uczestnik miał szansę porozmawiać z każdą osobą przeciwnej płci podczas 4-minutowej randki w ramach zorganizowanego wydarzenia. Jak się okazuje, przewidywania algorytmu tylko w niewielkim stopniu odpowiadały rzeczywistym wyborom respondentów. I tutaj pojawił się problem, bo algorytm dobierał uczestników według różnych kombinacji cech i preferencji zadeklarowanych przed ich udziałem w speed-dating, więc te dopasowania powinny być trafne. Tymczasem, deklaracje to jedno, a faktyczne wybory to drugie.
Jak w tej perspektywie, użyteczne wydają się testy osobowości, których wyniki użytkownicy dołączają do swoich profili randkowych?
Test osobowości Myers i Briggs (MBTi)
Od jakiegoś czasu coraz częściej na profilach randkowych, w części dotyczącej opisu siebie, pojawiają 4-literowe skróty, np. INTJ lub ESTP. Te litery odnoszą się do typu osobowości użytkownika opartego na teście Myers-Briggs.
Isabel Myers i jej matka Katherine Briggs były zafascynowane teorią typów psychologicznych Carla Junga. Kobiety uznały, że może mieć ona zastosowanie w świecie rzeczywistym. Kobiety opracowały kwestionariusz, który składa się z blisko 100 pytań, przyporządkowanych do 4 wymiarów:
- introwersja (I) lub ekstrawersja (E),
- myślenie (T) lub odczuwanie (F),
- poznanie (S) lub intuicję (N)
- osądzanie (J) lub obserwacja (P).
Po zakończeniu wypełniania testu otrzymujesz wynik, będący 4-literowym skrótem (np. INFJ, INTP, ENTP) z każdą literą odpowiadającą stronie, po której znajdujesz się w każdym z wyżej wymienionych wymiarów. One tworzą kombinacje 16 typów osobowości.
Test Myers-Briggs stał się niezwykle popularny, szczególnie wszędzie tam, gdzie profil osobowości wykorzystywano do podejmowania decyzji o zatrudnieniu, w kontekście rozwoju osobistego itp. Na szeroką skalę został też wykorzystywany przez osoby niezwiązane z psychologią.
Tego entuzjazmu nie podziela jednak środowisko naukowe, które krytykuje test pod względem nie spełniania norm psychometrycznych. W psychologii surowo podchodzi się do tego typu spraw. Jakikolwiek test dopuszczony do użytku musi być trafny i rzetelny, to znaczy, że powtórzony w takich samych warunkach, powinien pokazać taki sam wynik.
Ale.
Krytyczna ocena testu MBTi
Pojawia się inny problem, dotyczący wykorzystywania wyników testu do poszukiwania partnera na portalach i aplikacjach randkowych.
Test nie odzwierciedla skomplikowanej natury ludzkiej osobowości, która nie jest „taka” albo „taka”, np. introwertyczna albo ekstrawertyczna. Większość ludzi odnajduje się gdzieś na skali jakieś cechy, np. mało kto jest czystym ekstrawertykiem albo czystym introwertykiem. Najczęściej jesteśmy „trochę tacy” i „trochę tacy”. Tak też działa większość innych testów osobowości, w których mierzy się daną cechę na kontinuum, np. w jednym z najpopularniejszych testów psychologicznych, tj. teście Wielkiej Piątki.
Dlaczego test MBTi zyskał taką popularność? Za jego sukcesem stoi m.in. sposób, w jaki opisane są typy osobowości. Nie ma w nich odrobiny negatywności, cały opis zachowany jest w pozytywnym tonie. Przyjemnie czyta się o sobie, jako o kimś wyjątkowym, z potencjałem na odniesienie osobistego i życiowego sukcesu.
Za tym, że odnajdujemy siebie w przeczytanym opisie odpowiada też efekt Barnuma (inaczej efekt horoskopowy). Uznajemy bowiem za trafne dość ogólne stwierdzenia, które mogą dotyczyć większej ilości osób. Wydaje się nam jednak, że to totalnie o nas.
Nie wiem jakie są Wasze doświadczenia, ale ja jakoś mam problem, aby w pełni utożsamiać się ze swoim ENFJ.
INFJ, INTP, ENTP na Tinderze
Tworzenie profilu randkowego nie jest łatwym zadaniem i użytkownicy stosują różne strategie autoprezentacji. Wykorzystanie 4-literowego skrótu jest łatwym (i bezwysiłkowym) sposobem, aby dać innym znać, czego mogą się po nas spodziewać. Wpisanie, któregoś z przykładowych skrótów: INFJ, INTP, ENTP na Tinderze odsyła przeglądającego profil użytkownika do szerszego opracowania. Hipotetycznie może dowiedzieć się o nas dużo więcej niż z ograniczonego liczbą znaków bio, ale… Czy faktycznie czegoś się o nas dowie? I czy będzie w stanie ocenić, czy jesteśmy dla siebie odpowiedni?
Jeśli ktoś ocenia profile innych osób, głównie skupiając się na typie osobowości MBTi, to mogą się zadziać dwie rzeczy.
Po pierwsze, pojawia się niebezpieczeństwo, że dana osoba z góry odrzuci określony typ osoby. Przykładowo uznając, że skoro sama jest ekstrawertyczna, to nie będzie się spotykać z introwertykiem_czką. Nie dostrzega przy tym, że cechy introwertyczne mogą mieć u ludzi różne nasilenie. Ba! Istnieje jeszcze ambiwersja, kiedy cechy introwertyczne i ekstrawertyczne pozostają w zrównoważeniu.
Po drugie jednak, dana osoba może znaleźć kogoś, kto będzie spełniał jej oczekiwania, co do preferowanej osobowości i okaże się, że z ta relacja nie stanie się romantyczną. Już na początku tekstu wyjaśniłam, dlaczego tak trudno jest ustalić, czy ktoś będzie dla nas odpowiedni zanim nie dojdzie do spotkania.
Może jednak spełnić się jeszcze jeden scenariusz.
Siła naszych przekonań potrafi urzeczywistniać pewne sytuacje. Wierząc, że spotkaliśmy odpowiednią dla nas osobę, możemy dążyć do tego, aby faktycznie nawiązać z tą osobą romantyczną więź. Wyjaśnia to zjawisko samospełniającej się przepowiedni. Jest to „zjawisko polegające na tym, że określone oczekiwania w stosunku do pewnych zachowań lub zdarzeń wpływają na te zachowania lub zdarzenia w sposób, który powoduje spełnienie oczekiwań.” Możemy wierzyć np. w skuteczność testu MBTI albo algorytmu, który łączy ludzi w pary na portalu randkowym i być bardziej zadowoleni z randki, z osobą, którą poznaliśmy. Potwierdzają to badania.
Czy podanie swojego typu osobowości ma sens?
Firma Myers-Briggs nie ma na celu przewidywania romantycznej zgodności między nieznajomymi. Nie ma też danych, które wskazywałyby, że jeden typ osobowości jest bardziej kompatybilny z innym typem. Takich ocen możemy subiektywnie dokonywać my sami, ale niekoniecznie pomoże to nam wybrać lepszego partnera. Szczególnie że błędnie wyeliminujemy wszystkich tych, którzy naszym zdaniem do nas nie pasują.
Wstawiając swój 4-literowy skrót odnoszący się do typu osobowości musimy mieć świadomość, że dla innych osób może to być tzw. red flags czyli sygnał ostrzegawczy przed nawiązaniem znajomości. Nie wszyscy będą podzielać nasze przekonania na temat skuteczności testu MBTi. Dla części użytkowników, NFJ, INTP, ENTP na Tinderze, to jak podanie swojego znaku zodiaku.
Jeśli jednak potraktuje się uzyskane wyniki jako okazję do dokonania wglądu w siebie i lepszego samopoznania, to skorzystanie z testu, będzie miało sens. Bez wiedzy o tym, na czym nam zależy, jakie są nasze oczekiwania i co w relacji z drugą osobą jest nie do zaakceptowania, trudno byłoby wybrać partnera_kę i stworzyć satysfakcjonujący związek.
Konkludując, fajnie wykonać test, ale z pewną dozą możliwego dla siebie dystansu, traktując go jako wskazówkę. Nie należy opierać swojego opisu ani swoich decyzji wyłącznie na tych 4 literach.